Önceleri lokantalar vardı, balık da yaparlardı, ama balık üzerine uzmanlaşmazlardı. Meyhaneler vardı, onlarda da deniz ürünleri mutlaka bulundurulurdu, ama başka şeyler de olurdu. Yaklaşık kırk yıldır ayrı bir tür olarak balık lokantaları yaygınlaştı. Denizi olan ülkelerde böyle lokantalar vardır. Geleneksel olanları daha çok halk tipi yerlerdir. İngiltere’deki “fish and chips” lokantaları gibi. Tabii bunların da iyisinin kötüsünün yanı sıra, daha lüks olanları da açılıyor, ama “fish and chips” özünde ucuz yemek yenen bir yerdir. Amerika’da balık lokantaları ve bunların bayağı iyileri bulunur. Ben batı kıyılarını görmedim, ama doğu kıyısı bakımından, ayrıca ıstakoz ve çeşitli istridye türü kabuklular bakımından çok zengindir öteden beri. Yemek cenneti Paris’te balık lokantası yaygın bir lokanta tipi değildir ama bazı lüks lokantalar su ürünleri üstünde uzmanlaşır. Pahalı olsada verdiğiniz paraya değen nefasette “bouilleabesse” yapan, başka incelikler sunan birtakım lokantalar vardır. Ama dediğim gibi, yalnız balık bulunduran lokanta bir akışkanlık haline gelmemiştir.
Kuzey Avrupa ülkelerinde balık tüketimi yaygın ve bazı bol bulunan balıklar özellikle ucuzdur. Bu arada Belçika’nın beyaz şarapta pişen midyelerini de unutmamalı. Bu ülkelerde yol üstünde durup bizde sosisli sandviç ya da şimdilerde hamburger söylediğimiz gibi çeşitli balık ve deniz ürünleri yersiniz. Ama balık lokantası gene daha az ve daha lükstür. Aslında güneye, Akdeniz’e geldiğinizde de durum aşağı yukarı böyledir. Onun için son yıllarda Türkiye’de balık lokantasının bu kadar yaygınlaşması ilginç bir gelişme. Bizde geleneksel lokanta ya da yiyecek sunan yerler arasında daha farklı bir iş bölümü vardı. İlk balık lokantası Amatör Balıkçılar Kulubü adıyla altmışlı yıllarda açılmıştı.
Deniz görünce iştahımızın belleğinde balık zilleri çalıyor olmalı. Dolayısıyla İstanbul şehri, bunca deniziyle balık lokantası diye bir kurumu esinlendirecek bir potansiyele hep sahipti. Görüldüğü gibi balık lokantası son yılların gözde kurumlarından biri.
Yemek Kültürü Murat Belge